Nếp Tú Lệ – Đặc sản quý giá từ xứ Mường Lò gửi đến bạn bè miền xuôi

Nếp Tú Lệ, một loại gạo nổi tiếng không chỉ ở vùng Tây Bắc mà còn được yêu thích khắp mọi miền đất nước, đã trở thành biểu tượng ẩm thực của xứ Mường Lò. Những hạt nếp dẻo thơm, căng mẩy đã chinh phục biết bao thực khách, khiến họ không thể quên được hương vị đặc trưng của món ăn này. Hãy cùng khám phá những điều thú vị về Nếp Tú Lệ và lý do tại sao nó lại được yêu mến đến vậy.

Nằm giữa ba ngọn núi Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song, thung lũng Mường Lò không chỉ có cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn sở hữu khí hậu mát mẻ quanh năm. Đây là điều kiện lý tưởng để trồng lúa nếp, tạo ra những hạt Nếp Tú Lệ nổi tiếng. Ngoài ra, nơi đây còn có dòng suối khoáng Chao, nơi người dân thường tắm tiên và tổ chức các lễ hội truyền thống vào đầu năm mới, tạo nên một bức tranh văn hóa phong phú.

Khi đặt chân đến vùng Tú Lệ, du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của những cánh đồng lúa nếp trải dài, cùng với những đồi núi hùng vĩ bao quanh. Cảnh sắc nơi đây không chỉ đẹp mà còn mang lại cảm giác bình yên, thư thái cho những ai ghé thăm. Đặc biệt, vào mùa thu hoạch, những cánh đồng lúa nếp Tú Lệ trĩu bông, tạo nên một khung cảnh tuyệt đẹp.

Tên gọi Nếp Tú Lệ không phải là tên gốc của loại lúa này. Theo ngôn ngữ của người Thái, nó được gọi là nếp Tan Lả, một loại nếp chỉ có thể trồng ở thung lũng Tú Lệ. Chính vì vậy, người dân đã đặt tên cho loại nếp này theo tên vùng đất nơi nó được trồng.

Nếp Tú Lệ không chỉ là một món ăn đơn giản mà còn gắn liền với nhiều truyền thuyết của người Thái. Theo truyền thuyết, một vị tiên đã ban cho người dân những hạt thóc quý và dặn họ phải tìm vùng đất phù hợp để gieo trồng. Sau nhiều lần tìm kiếm, họ đã phát hiện ra vùng đất màu mỡ ở Mường Lùng, nơi có dòng nước trong veo và ngọt ngào. Từ đó, họ đã quyết định định cư và trồng loại nếp này, tạo nên những hạt Nếp Tú Lệ thơm ngon như ngày nay.

Ngày nay, Nếp Tú Lệ đã được công nhận là một trong những loại gạo ngon nhất Việt Nam. Khi chế biến thành xôi, hạt nếp không chỉ dẻo mà còn có hương vị ngọt ngào, khác biệt hoàn toàn so với các loại nếp thông thường khác. Điều này khiến cho Nếp Tú Lệ trở thành lựa chọn hàng đầu cho các món ăn truyền thống.

Hương vị đặc trưng của Nếp Tú Lệ đến từ việc canh tác trên những cánh đồng được tưới nước từ suối Mường Lùng, cùng với đất đai màu mỡ và khí hậu đặc biệt. Chính vì vậy, người dân nơi đây tin rằng chỉ có vùng đất này mới có thể sản xuất ra những hạt nếp thơm ngon như vậy.

Quá trình thu hoạch Nếp Tú Lệ cũng rất công phu. Từ sáng sớm, những cô gái Thái đã ra đồng để thu hoạch lúa nếp non, mang về chế biến thành các món ăn truyền thống như cốm, bánh chưng, bánh giầy hay xôi. Đặc biệt, Nếp Tú Lệ phải được chế biến ngay trong ngày thu hoạch để giữ được hương vị tươi ngon nhất.

Để làm cốm, người dân sẽ rang lúa non trên chảo lớn, canh lửa để đảm bảo hạt lúa nứt ra và dậy mùi thơm đặc trưng. Sau đó, cốm sẽ được giã nhuyễn và gói trong lá dong xanh, tạo nên món ăn không chỉ ngon mà còn đẹp mắt.

Cốm Tú Lệ không chỉ là món ăn trong bữa cơm hàng ngày mà còn là lễ vật dâng lên tổ tiên trong các dịp lễ hội. Vào tháng Tám Âm lịch hàng năm, người dân Thái tổ chức lễ ‘Mừng cơm mới’ để tạ ơn trời đất đã ban cho một mùa vụ bội thu. Họ cùng nhau gặt lúa, chế biến cốm và tham gia các hoạt động vui chơi, tạo nên không khí lễ hội rộn ràng.

Nếp Tú Lệ không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa của người Thái, thể hiện sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Nếu có dịp ghé thăm Yên Bái, đừng quên thưởng thức Nếp Tú Lệ và cảm nhận hương vị đặc trưng của vùng đất này nhé!